Chciałbym państwu dzisiaj przedstawić badacza-naukowca, którego spotkała masa słabo uzasadnionej krytyki, dzięki której zyskał on zła sławę i skazany został na zapomnienie. Dorobił się sporych pieniędzy, wybitnych wyników sportowych, ale też zyskał etykietę osoby kontrowersyjnej i moralnie wątpliwej.

Dokonania Francesco Conconi zostały skutecznie przykryte „skandalami”, w które był rzekomo zamieszany. Większość spraw dotyczyła afer dopingowych w zawodowym kolarstwie, które było dla profesora Conconi polem do eksperymentów i skutecznych rozwiązań treningowych. Lista medalistów świata, Europy, tytułów mistrzowskich w kolarstwie zawodowym, które zostały osiągnięte dzięki wydatnej fachowej pomocy profesora jest bardzo długa i nie miejsce, żeby się tym chwalić.

Profesor Conconi odkrył, eksplorował i skutecznie eksploatował zależności wynikające z rejestracji tętna wysiłkowego w korelacji do intensywności wysiłku. Do historii przejdzie jako autor testu wydolnościowego, nazwanego od jego nazwiska Conconi test.

Test Conconi jest prostą, nieinwazyjną metodą wyznaczania progu beztlenowego – momentu, w którym beztlenowe procesy metaboliczne powodują wzrost poziomu stężenia kwasu mlekowego w mięśniach szkieletowych, a wartość stężenia przekracza 4 mmol/l, rozpoczynając zakwaszanie i obniżenie efektywności pracy mięśni.
Test polega na pomiarze częstotliwości skurczów serca podczas wysiłku o rosnącej intensywności aż do zaprzestania wysiłku. W zakresie między 120 a 180 uderzeń serca/minutę  (mniej więcej) wartości naszego HR podczas biegu narastają liniowo. Dokonując pomiaru, szukamy punktu, gdzie linia pomiaru się załamuje i wypłaszcza. Poszukiwany punkt załamania jest progiem przemian beztlenowych (PPB).
Test przeprowadzamy na 400 metrowej bieżni lekkoatletycznej, z wyznaczonymi dwoma 200 metrowymi odcinkami. Potrzebny nam będzie również przyrząd do pomiaru ilości skurczów serca na minutę (heart rate monitor) i coś do pisania.

Po rozgrzewce rozpoczynamy bieg ciągły z narastającą prędkością, według wartości podanej w tabeli, aż do momentu, gdy nie jesteśmy w stanie dalej biec. Co 200 metrów rejestrujemy wartość tętna i zwiększamy prędkość biegu. Żeby test był wiarygodny musimy tak dobrać prędkość biegu, żeby przebiec min. 15 odcinków 200 metrowych.
Próg przemian beztlenowych dość precyzyjnie oddziela wysiłki tlenowe od mieszanych i beztlenowych, a tętno mierzone po zaprzestaniu biegu jest naszym tętnem maksymalnym. Test Conconi obrazuje tlenowe możliwości zawodnika.

Istnieją różne wersje tego testu. Można go przeprowadzać na bieżni lekkoatletycznej, na bieżni stacjonarnej, na rowerze, w hali – z sygnalizatorem dźwiękowym pomagającym utrzymać tempo biegu.
Jak widać, test zaczyna się od prędkości 9km/h, czyli według definicji jest to test biegowy. Obowiązkowe 15 dwustumetrowych odcinków daje trzy kilometry biegu z narastającą co dwieście metrów prędkością. Mniejsza ilość wybieganych odcinków powoduje, że punkty, które będą wyznaczać linie na wykresie nie zobrazują tego czego szukamy – punktu, w którym krzywa się załamuje.

Miałem paru magików i magiczek na testach, że przebiegli półtora kilometra (6-8 odcinków) i zdali sprzęt. Wtedy w ramach nagrody pocieszenia można im „wyliczyć” HRmax z magicznej formuły zegarka Polar. Ale realny pomiar – ostatnia zarejestrowana wartość tętna była np. 155BPM, bo klient już padł i nie był w stanie kontynuować biegu - mając np. 24 lata, co z wyliczeń wskazywałoby, że powinien dociągnąć do 196 uderzeń.

Tutaj moje wyniki testu:

Jeśli kto uprawia jogging i biega najszybciej 4.5 kilometra w pół godziny, to ten test nie jest mu do niczego potrzebny. Podobnie jak niepotrzebny jest zegarek do mierzenia tętna za 500 lub więcej złotych.

Kilka uwag do HRmax, bo tu są różne naukowe szkoły w tym zakresie. Patomorfolog będzie mówił na przykład, że HRmax to wartość, w której serce pęka z powodu zbyt wysokiego ciśnienia krwi. Takie przypadki się też w sporcie zdarzały, np. w kolarstwie. Magików było wiele, nałykali się koktajli amfetaminowo-alkoholowych i ognia na podjazd. Serce rzeczywiście pękło, a z symulacji wynikało, że biło np. 260 razy na minutę. Gościu był jednak na takim haju, że nie odpuścił i zalał się krwią.  
Pierwszy przykład z brzegu - https://pl.wikipedia.org/wiki/Tom_Simpson
No, ale nie mówimy dziś o takich patologiach, tylko o normalnej sytuacji, kiedy zdrowy, wytrenowany i nieprzekoksowany typ idzie biegać do upadłego, ale widząc, że już nie jest w stanie utrzymać tempa – przerywa próbę.
Przyczyny dla których próba zostaje przerwana są w zasadzie dwie. Fizyczna/fizjologiczna – że możliwości organizmu uległy wyczerpaniu i biegacz nie jest w stanie kontynuować próby, albo wolicjonalna/mentalna – w tym wypadku, biegacz przegrywa z uczuciem dyskomfortu, bólu, niemocy. Przegrywa psychologicznie i mentalnie, i schodzi z trasy.
Jeśli chodzi o sam fakt zaprzestania próby nie ma dla nas większego znaczenia z jakich powodów próba została przerwana. Wyczerpały się możliwości organizmu i ten fakt rejestrujemy.
Teraz… nawet jak manualnie wrzucimy w pulsometr realne dane z próby wysiłkowej, to nie będziemy dalej nic wiedzieć o naszym rzeczywistym progu przemian beztlenowych, a zegarek będzie nam naliczał 70%, 80% obciążeń w przeliczeniu na tętno, biorąc za podstawę 100%, czyli nasze zarejestrowane HRmax.

Rejestrując poszczególne wartości tętna w momencie rozpoczęcia kolejnych 200 metrów, nanosząc je na wykres, obserwujemy, że w początkowej fazie naniesione wartości układają się (+,-) w linie prosta, która wznosi się na wykresie mniej więcej pod kątem ok. 45 stopni. W pewnym momencie rejestrowane wartości tętna przestają już tak stromo narastać i linia się załamuje. Ten punkt załamania sygnalizuje nam, że wyczerpały się tlenowe możliwości pokrycia zapotrzebowania energetycznego i organizm zaczął realizować wzrastającą intensywność wysiłku korzystając z innych źródeł energii niż procesy tlenowe. Jest w stanie dalej kontynuować pracę z narastającym obciążeniem, ale czas w którym jest w stanie pracować jest krótkotrwały, chociaż osobniczo zróżnicowany w zależności od stopnia wytrenowania organizmu, sprawności procesów metabolicznych oraz zdolności magazynowania substratów energetycznych. Mówi się, że organizm zaciąga wtedy „dlug tlenowy”. To znaczy, że organizm osiągnął maksymalny pułap metabolicznych procesów tlenowych i nie jest już w stanie zwiększać wydajności tych procesów.
Taka sytuacja jest charakterystyczna dla krótkotrwałych wysiłków fizycznych o dużej intensywności, ale też mam miejsce w wysiłkach długotrwałych, kiedy intensywność wysiłku rośnie ponad możliwości tlenowe organizmu.

Wrócę jeszcze na chwilę do prof. Conconi. Otóż jego odkrycie i ewidentne sukces nie spotkały się z entuzjazmem środowiska „naukowego”. Środowisko inwestowało w drogie, inwazyjne prodedury, które można wykonać tylko w laboratorium za ciężkie pieniądze. Tymczasem Conconi dostarczył prostego narzędzia diagnostycznego, które jest wykonalne w normalnych warunkach treningowych i każdy może sobie to zrobić za darmo.

Ataki i próby dyskredytacji były rzeczywiście wredne. Jeden z zarzutów brzmiał np., że test jest „nieprecyzyjny i nie spełnia kryterium powtarzalności”. Z tą precyzją jest tak, że ostatecznie ludzie bez większej świadomości posługują się formułą 220-wiek i tu zastrzeżeń co do precyzji nikt nie zgłasza, a co do „powtarzalności” to bzdura była tłuczona bez zrozumienia czym jest sport, wysiłek, restytucja, przerwa wypoczynkowa. To znaczy – powtórzony test w warunkach zmęczenia dawał inne rezultaty niż test wykonany wcześniej. To jest mniej więcej tak, jakby od zwycięzcy rekordowego biegu maratońskiego nazajutrz po biegu domagać się powtórzenia wyniku z wczoraj. Wszystko oczywiście „naukowo”, czyli opatrzone zestawem literatury, cytatami, itp. Jak to w pracach „naukowych.
Druga fala krytyki i pomówień poszła od strony mediów nagłaśniających „zaangażowanie Conconiego w afery dopingowe”. Głównie z udziałem kolarzy i robiącej karierę w latach 90tych erytropoetyny (EPO).
Nie mam dowodów na to, że spisek środowiska, mediów, producentów urządzeń pomiarowych urządził nagonkę na profesora Conconi, chociaż jeśli podsumuje się jeszcze raz wielkość rynku HR monitor, to w 2017 to było blisko 42 miliardy dolarów ze średnim rocznym prognozowanym wzrostem przeszło 17% w ciągu następnych pięciu lat do kwoty szacowanej w 2022 roku - przeszło 100 miliardów dolarów.
Mówimy tu tylko o przenośnych urządzeniach domowego użytku. Medyczna aparatura pomiarowa, jak na przykład ta do pomiaru VO2max, produkowana przez firmę Korr Medical - https://korr.com/products/vo2-max-testing-system/
to jest już sprzęt, który kosztuje dziesiątki tysięcy dolarów i jednorazowo można testować tylko jednego zawodnika. Test taki trwa kilkadziesiąt minut. Wymaga fachowej obsługi z użyciem drogiego sprzętu.
Korr Medical jest „oficjalnym partnerem NHL”, który zabezpiecza sprzęt do testów Draftu NHL. Kilka lat temu Korr wyszedł z inicjatywą, żeby wydłużyć draft o jeden dzień w celu przeprowadzenia testów VO2 max, które pochłaniają najwięcej czasu (w porównaniu np. do skoku dosiężnego, który trwa sekundy). NHL się zgodził, bo pieniądze z Korr Medical płyną.
Zawodnicy są testowani w kierunku wytrzymałości tlenowej jak np. maratończycy, a na lodzie są raptem kilkadziesiąt sekund i ze względu na czas trwania wysiłku nigdy nie wykonują pracy tlenowej w takim zakresie jak maratończycy. To badanie nie ma żadnego odniesienia do hokeja, do charakteru wysiłku charakterystycznego dla tej dyscypliny, a mimo to jest robione. Miałem okazję zadać pytanie o cel tego badania do różnych gremiów, np. na sympozjum trenerskim IIHF na MS Świata. Za każdym razem jest ta sama konsternacja i brak jasnej odpowiedzi. Pytanie niepoprawne politycznie.
Mamy więc takie sytuacje, w których wymyśla się różne dziwne rzeczy, które ułatwiają rynkową sprzedaż, mamy testy w profesjonalnej organizacji sportowej i biznesowej jaką jest NHL, które są częścią marketingu i kampanii reklamowej producenta sprzętu. Tego trendu nie da się odwrócić, ale warto mieć świadomość co się dzieje.
Żeby mieć ogólne pojęcie co się dzieje w organizmie podczas wysiłku przedstawiam parę faktów i danych z mojej książki o karate, gdzie zamieściłem najistotniejsze informacje.

Rodzaje przemian energetycznych
Podczas wysiłku fizycznego następuje w mięśniach szkieletowych przemiana energii chemicznej w mechaniczną. Rodzaje tych przemian ulegają zmianie że względu na czas trwania wysiłku (objętość) i jego intensywność.

Wpływ intensywności wysiłku na rodzaj przemian energetycznych

ATP
Początkowo, bezpośrednio po rozpoczęciu wysiłku źródłem energii są wysokoenergetyczne związki fosforowe ATP i fosfokreatyna, która inicjuje wyzwolenie energii z ATP. Zasoby ATP w organizmie są jednak bardzo małe i po ok.5-10 sekundach pracy rezerwy ATP ulegają zużyciu i muszą być resyntezowane, odtwarzane ponownie. Do resyntezy mobilizowane są w pierwszej kolejności węglowodany pochodzące z pożywienia.

GLIKOGEN- GLIKOLIZA
W następnej kolejności organizm zaczyna wykorzystywać zmagazynowany w mięśniach szkieletowych i wątrobie glikogen, którego zasoby zależą od stopnia wytrenowania organizmu.
Zwiększenie zasobów zmagazynowanego glikogenu jest reakcją adaptacyjną organizmu na bodźce treningowe. Przemiany glikogenowe w zależności od stopnia wytrenowania dominują przez 2 – 3 pierwsze minuty pracy.

PROCESY TLENOWE
Procesy te zwane są tlenowymi, gdyż do spalania substratów energetycznych potrzebne są duże ilości tlenu. Wiąże się to również że zwiększeniem częstotliwości skurczów serca, wzrostem częstotliwości oddechów, wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Przemiany tlenowe dominują w wysiłkach o charakterze wytrzymałościowym o dużej objętości i umiarkowanej intensywności.

PRZEMIANY MIESZANE
Po rozpoczęciu wysiłku, mniej więcej od czwartej minuty, gdy zaczynają dominować przemiany tlenowe, jeśli będziemy zwiększać intensywność pracy, zwiększając jeszcze bardziej częstotliwość skurczów serca, częstotliwość oddechów doprowadzamy do sytuacji, gdzie pokrycie zapotrzebowania w tlen przestaje być wystarczające (ilość dostarczanego tlenu do organizmu w jednostce czasu jest limitowana przez możliwości osobnicze w oparciu o pojemność życiową płuc, sprawność układu oddechowego i krążenia, powierzchnie czynne pęcherzyków płucnych, zdolności transportowe krwi, ilość i stan naczyń włosowatych, itd). Organizm zaczyna uruchamiać procesy beztlenowe nieglikogenowe, dalej korzystając ze wcześniej uruchomionych przemian glikolizy i przemian tlenowych.

PRZEMIANY ANAEROBOWE
Organizm dalej jest w stanie kontynuować pracę, ze zwiększoną intensywnością, ale niewystarczająca ilość tlenu powoduje, że organizm zaczyna wykorzystywać beztlenowe nieglikolityczne przemiany energetyczne, zaciągając przy tym tzw. dług tlenowy.
W zależności od stopnia intensywności wysiłku, który jest wyznaczany przez HR (Heart Rate z angielskiego - częstotliwość skurczów serca, albo puls), skorelowany z intensywnością i czasem trwania pracy, wyróżniamy pięć stref różnych zakresów pracy, którym odpowiadają kolejne strefy przemian energetycznych, w których organizm pracuje.

Wpływ objętości wysiłku na rodzaj przemian energetycznych

Razem ze wzrostem objętości wysiłku i upływem czasu od jego rozpoczęcia rośnie znaczenie przemian energetycznych tlenowych. Po około 10 minutach biegu, ok. 90 procent energii potrzebnej do pokrycia tego wysiłku pochodzi z przemian tlenowych. Zależności ilustruje poniższa tabela.

Kontrola procesu treningowego

Najprostszą metodą kontroli stopnia adaptacji organizmu do wysiłku fizycznego jest pomiar tętna. Aby pomiar tętna był wiarygodny, należy go dokonywać w tych samych warunkach, tzn. po wykonaniu serii tych samych ćwiczeń, o tej samej porze dnia.
Dokonywałem pomiarów tętna trzy razy w tygodniu, poniedziałek, środę i piątek ok. 8.30 rano po przebiegnięciu dokładnie 6 kilometrów na bieżni lekkoatletycznej, pokonując każde okrążenie w czasie 2 minut.
Pomiary tętna należy dokonywać dwoma palcami przykładając je w okolicę tętnicy szyjnej. Pomiaru dokonujemy trzykrotnie przez 15 sekund, a uzyskany wynik wymnażamy przez cztery:
1. bezpośrednio po wysiłku,
2. 1 minutę po pierwszym pomiarze,
3. 3 minuty od pierwszego pomiaru.
Pomiar tętna obrazuje jednocześnie stopień zmęczenia organizmu (określa intensywność ćwiczeń), następne dwa pomiary określają stopień zdolności adaptacyjnych organizmu do wysiłku (obrazują stopień wytrenowania zawodnika). Trening biegowy był jednocześnie testem obrazującym stopień mojego wytrenowania.
Pomiaru tętna możemy dokonać w każdych warunkach. Potrzebny jest tylko stoper. Z pulsometrem jest łatwiej – po prostu sczytuje się dane z wyświetlacza i nie trzeba mierzyć pulsu. Cechą dobrze wytrenowanego zawodnika jest szybki powrót tętna do wartości spoczynkowych.

Cala materia jest trochę bardziej skomplikowana, ale na potrzeby organizacji własnego treningu taka wiedza wystarczy moim zdaniem.

Jeśli chodzi o bieganie, to populacja uprawiających tą formę ruchu jest gigantyczna. Rocznie organizuje się setki imprez w wymiarze pełnego maratonu, tysiące imprez na mniejszych dystansach, a biegających są dziesiątki milionów.

https://runrepeat.com/research-marathon-performance-across-nations

Żeby przebiec maraton, nawet będąc amatorem, który biegnie dystans w czasie 4.5h to i tak trzeba się przygotować do tego jak zawodowiec. Używając podobnego jak zawodowcy sprzętu i metod treningowych. Inaczej można sobie zrobić dużą krzywdę.
Żartów nie ma i słuchanie pisarza Mroza o jego metodach treningowych i butach z Lidla to jest poważna głupota, która może się skończyć w szpitalu.

Ja niestety już tak mam, że jak idę na rolki, to nie po to, żeby sobie po prostu pojeździć dla frajdy, nawdychać się świeżego powietrza i potrzymać się z żonką za rączkę. Muszę z tego (jak ze wszystkiego) zrobić schody i challenge, czyli kupić wyścigowe rolki z kółkami 100mm, zrobić do tego trening i wystartować w maratonie. Żeby przejechać czy przebiec dystans maratonu, tylko po to, żeby go ukończyć to trzeba trenować fest. Bez treningu to samobójcza misja. W zeszłym roku miałem dwa upadki, które zrobiły mi taka przerwę w treningu, że zrezygnowałem ze startu.

No to na koniec o kawie.
Podjęcie postu musi być świadomą decyzją i czymś co odróżnia nas w sposób zasadniczy od zwierzęcia. Głodne zwierzę nie potrafi się powstrzymać i zawsze się rzuci na jedzenie. Nie potrafi nad swoim instynktem zapanować. Człowiek potrafi, jeśli chce, to będzie panował nad swoją wolą. Nie wierzę w przymuszanie do postu, bo to szansa, że się skończy jak u alkoholika jest duża, to znaczy, że przymuszony bohater będzie i tak wieczorem wyżerał słodycze spod poduszki.

Druga sprawa. Dzisiaj wielu ludziom się wydaje, że świnia „ma uczucia” (prawie jak człowiek), że potrafi się „uśmiechnąć” i wytarzać na trawie dla przyjemności, prawie jak człowiek. Zostawiam takich ludzi na razie na boku, bo to jest szajba do której nie mam w tej chwili skutecznego podejścia.
Widzę coś zupełnie innego. Świnia się pomodli. Nie potrafi i już. I ja, żeby się od świni odróżnić, mam potrzebę, żeby się modlić.

Czekają na nas jeszcze bardziej wysublimowane pokusy niż zwykle zlewki w korycie. Cała masa smakołyków, które z czasem stają się szajbą, opętaniem, nałogiem, przyzwyczajeniem tak silnym, że nie ma mowy, żeby to kontrolować. Ja tak miałem z kawa.

Ręczny młynek, wyselekcjonowane ziarna, ręczna robota, rytuał. Bez kawy nie potrafiłem rano wystartować. Łatwiej odstawić alkohol w moim przypadku niż kawę. Zapach świeżo zmielonej kawy to jest kuszenie większe niż schowana za książkami ćwiartka wódki dla alkoholika. Pięć kaw dziennie, to nie był dla mnie żaden wyczyn. Dlatego padło na kawę. Postanowiłem powalczyć i odmówić sobie tego, do czego codziennie byłem przywiązany.

Mimo, że jestem ekstremista i jak coś postanowię to właściwie nie ma od tego odwrotu, to tym razem nie byłem pewny czy to dobry pomysł i czy dam radę. Takie postanowienie rzutuje na rutynę dnia codziennego i trzeba się dostosować i pustkę czymś zastąpić i wypełnić. Pierwszy tydzień był ciężki, potem było już łatwiej.
Miałem w połowie marca jeden moment potężnego kuszenia: Jeden z ostatnich meczy hokejowych do sędziowania miałem w St. Moritz. Piękna słoneczna pogoda, lekki mrozik, odkryte lodowisko, zamarznięte jezioro, po drugiej stronie jeziora hotel Waldhaus am See z największym w Europie barem i kolekcją whisky liczącą ok. 5 tysięcy butelek. No po prostu wymarzona końcówka sezonu.

Wchodzę do restauracji, żeby odebrać klucz do garderoby, a pani za barem kończy właśnie parzyć świeżą kawę. Dostałem wszystkim na raz – świeżym aromatem, ciepłem pomieszczenia, wpadającymi promieniami słońca, przytulnością miejsca… i mówię, a co tam, tylko sobie usiądę. Miałem trochę czasu jeszcze do meczu, w sam raz na kawę.

No i miałem swoje dziesięć minut przy czarnej herbacie z cytryną.
Spróbowałem oczywiście kawy w ostatni poniedziałek. Coś pękło. Przestało mi smakować. Dzisiaj i wczoraj nie wypiłem ani jednej filiżanki. Nie ciągnie mnie wcale.

Do ludzi, którzy boją się umrzeć jeszcze nie dociagnalem.

---

tagi: wielki post  francesco conconi  punkt przemian beztlenowych  conconi test 

	valser
	16 kwietnia 2020 11:23

61     3789    15 zaloguj sie by polubić